info@mathlexicon.uz
QR, Nókis qalası, Ch.Abdirov kóshesi 1-úy

MATEMATIKALÍQ BELGILEWLER

Mektep matematika kursında paydalanılatuǵın tiykarǵı simvollar dizimi keltiriledi. Cifrlar hám latın álipbesiniń háripleri berilgennen keyin basqa simvollar kórsetiledi, bunda sol jaqtaǵı bolǵanda simvoldıń jazılıwı, al oń jaqtaǵı bolǵanda onıń ataması yamasa wazıypası qısqasha keltiriledi. $$Cifrlar:$$ $$0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 0.$$

 

$$ {Latın\ alfavitiniń\ háripleri:} $$ $$\begin{array}{cccccccccc} Aa & Bb & Cc & Dd & Ee & Ff & Gg & Hh & Jj & Kk \\ Ll & Mm & Nn & Oo & Pp & Qq & Rr & Ss & Tt & Uu \\ Vv & Ww & Xx & Yy & Zz\end{array} $$

 

$$\begin{array}{ccc}+ & - & qosıw. \\ - & - & alıw. \\ \cdot & - & k\'{o}beytiw (noqat). \\ \times & - & kóbeytiw (qıysıq krest, atanaq). \\ : & - & bóliw (qos noqat).\\ / & - & bóliw (qıya sızıq). \\ --& - & bólshek sızıǵı. \\ = & - & teń. \\ \neq& - & teń emes. \\ > & - & úlken. \\ \leq & -& úlken emes (kishi yamasa teń). \\ < & - & kishi. \\ \geq & - & kishi emes (úlken yamasa teń). \\\end{array}$$

 

$$\begin{array}{ccc}( & - & ashılıwshı\ dóńgelek\ qawsırma. \\ ) & - & jabıwshı\ dóńgelek\ qawsırma. \\ [ & - & ashılıwshı\ kvadrat\ qawsırma. \\ ] & - & jabıwshı\ kvadrat\ qawsırma. \\\} & - & ashılıwshı\ figuralıq\ qawsırma. \\\{ & - & jabıwshı\ figuralıq\ qawsırma. \\\parallel & - & parallellik\ belgisi. \\\nparallel & - & parallel\ emeslik\ belgisi. \\\perp & - & perpendikulyarlıq\ belgisi. \\\angle & - & múyesh\ belgisi. \\\smile& - & doǵa\ belgisi. \\\wedge & - & múyesh\ shamasınıń\ belgisi. \\\Delta & - & úshmúyeshlik\ belgisi. \\\backsim & - & uqsaslıq\ belgisi (\thicksim\ belgiside\ paydalanıladı). \\\^{\circ} & - & gradus\ belgisi\ (qatardıń\ joqarısına\ jaylasadı). \\\vec{} & - & qatar\ ústindegi\ strelka\ (vektordı\ belgilew\ ushın\ paydalanıladı). \\\dot{-} & - & ayqasıwshı\ tuwrılar\ belgisi. \\\uparrow\uparrow & - & (nurlar\ yamasa\ vektorlardıń) \\&& birdey\ baǵıtlanǵanlıq\ belgisi. \\\uparrow\downarrow & - & (nurlar\ yamasa\ vektorlardıń)\ qarama-qarsı\ baǵıtlanǵanlıq\ belgisi. \\\in & - & tiyislilik\ belgisi. \\\not\in & -& tiyisli\ emes\ belgisi. \\\subset & - & kirgiziw\ belgisi. \\\not\subset & -& kirmeydi\ belgisi. \\\cup & - & birikpe\ belgisi. \\\cap & - & kesispe\ belgisi. \\\circ& - & funkciyalardıń\ yamasa\ túrlendiriwlerdiń \\& & kompoziciyası\ belgisi\ (qatarda\ ornalasadı). \\\Rightarrow & - & kelip\ shıǵıw\ belgisi. \\\end{array}$$

 

$$\begin{array}{ccc}\Leftrightarrow & -& teń\ kúshlilik\ (ekvivalentlik)\ belgisi. \\\approx & - & juwıq\ teńlik\ belgisi. \\| & - & vertical\ sızıq. \\\% & - & procent. \\\infty & - & sheksizlik. \\\emptyset &- & bos\ kóplik. \\\int & - & integral\ belgisi. \\' & -& strix. \\\rightarrow & -& gorizontal\ strelka (umtıladı,\ sáykes\ keledi). \\\sqrt{\ \ } & - & kvadrat\ koren\ belgisi. \\! & -& faktorial. \\, & -& útir. \\; &- & útirli\ noqat. \\\Box & -& kvadratsha. \\* & -& juldızsha. \end{array}$$ $$Eskertiwler$$ 1) Joqarı klasslarda latın háriplerinen basqa grek alfavitiniń ayırım háripleri de paydalanıladı (alfavittiń bári emes): $\alpha, \beta, \gamma, \delta, \pi, \rho, \varepsilon, \omega, \Delta, \ldots$

 

2) Qosımsha maqsetler ushın geyde qaraqalpaq alfavitiniń háripleri de belgilewlerde paydalanıladı. Mısalı, $S_{\text{cil}}$ - cilindr betiniń maydanı.