info@mathlexicon.uz
QR, Nókis qalası, Ch.Abdirov kóshesi 1-úy
DIFFUZIYALÍQ PROCESS
[eng: diffusion process, рус: диффузионный процесс]
42
30.10.2024 17:54
DIFFUZIYALÍQ PROCESS [en: diffusion process, ru: диффузионный процесс]
– tómendegi shártlerdi qanaatlandıratuǵın, $p(s, x, t, y)$ ótiw tıǵızlıǵına iye $X=X(t)$ úzliksiz Markovlıq process: sonday $a(t,x)$ hám $\sigma^{2}(t,x)$ funkciyaları (koefficientleri) bar bolıp, qálegen $\varepsilon>0$ ushın $$\int\limits_{|y-x|>\varepsilon}p(t, x, t+\Delta t, y)dy=o(\Delta t),$$ $$ \int\limits_{|y-x|<\varepsilon}(y-x)p(t, x, t+\Delta t, y)dy=a(t, x)+o(\Delta t),$$ $$\int\limits_{|y-x|<\varepsilon}(y-x)^{2}p(t, x, t+\Delta t, y)dy=\sigma^{2}(t, x)+o(\Delta t)$$ qatnasları orınlı (sonıń menen birge, bul sheklik qatnaslar $t$ boyınsha hár bir shekli $t_{0}<t<t_1$ intervalda hám $x$ boyınsha $-\infty<x<\infty$ intervalda teń ólshewli orınlanadı dep uyǵaradı). Bul processler klasınıń áhmiyetli túri brounlıq qozǵalıs procesi bolıp tabıladı. Bul qozǵalıstı anglichan botanigi Robert Broun ashqan (1827). Brounlıq qozǵalıs eń dáslep diffuziyalıq processlerdiń matematikalıq modeli sıpatında qaraldı hám ``diffuziyalıq process'' ataması da usınnan kelip shıqqan. Latınsha diffusio - taratıw, jayıw, keńeyiw, taralıw.