info@mathlexicon.uz
QR, Nókis qalası, Ch.Abdirov kóshesi 1-úy
GEOMETRYADAǴÍ DEREKSIZ ELEMENTLER
[eng: improper elements in geometry, рус: несобственные элементы в геометрии]
62
31.10.2024 07:56
GEOMETRYADAǴÍ DEREKSIZ ELEMENTLER [en: improper elements in geometry, ru: несобственные элементы в геометрии]
– proektiv geometriyanı úyrengende evklidlik tuwrı, tegislik hám keńisliklerdi tolıqtıratuǵın elementler (noqat, tuwrı, tegislik). Meyli bizge orayı $S$ noqatı bolǵan tuwrılar dástesi hám $S$ noqatınan ótpeytuǵın $l_1$ tuwrısı berilgen bolsın. Dásteniń tuwrıları hám $l_1$ tuwrısınıń noqatları arasında tómendegishe sáykeslik ornatamız: dásteniń tuwrısın sol tuwrınıń $l_1$ tuwrısı menen kesisiw noqatına sáykeslendiremiz. Sonda dásteniń $l_1$ tuwrısına parallel bolǵan tuwrısına sáykes keletuǵın noqat $l_1$ tuwrısında bolmaydı. Bul kemshilikti saplastırıw ushın $l_1$ tuwrısın dereksiz noqat (sheksiz uzaqlasqan noqat) menen tolıqtıramız. Sonda joqarıda ornatılǵan sáykeslik óz-ara bir mánisli sáykeslik boladı, yaǵnıy dásteniń qálegen tuwrısına noqat sáykes keledi hám kerisinshe. Solay etip, tegisliktegi tuwrı bir dereksiz noqat penen tolıqtırıldı. Usıǵan uqsas túrde dereksiz tuwrı hám keńislikte dereksiz tegislik ornatıladı.