info@mathlexicon.uz
QR, Nókis qalası, Ch.Abdirov kóshesi 1-úy
ITIMALLÍQLAR TEORIYASÍ
[eng: probability theory, рус: теория вероятностей]
104
21.02.2024 02:31
ITIMALLÍQLAR TEORIYASÍ [en: probability theory, ru: теория вероятностей]
– matematikanıń bir tarawı bolıp, házirgi zaman matematikasınıń tiykarǵı baǵdarlarınıń biri. Itimallıqlar teoriyasınıń predmeti tosınanlıq qubılıslardıń nızamlıqların úyreniw bolıp tabıladı. Itimallıqlar teoriyasınıń tiykarǵı túsinikleri qáliplese baslaǵan jumıslar táwekelshilikke tiykarlanǵan oyınlar teoriyasın jaratıw jolındaǵı umtılıslar boldı (Kardano, Tyuygens, Paskal, Ferma hám basqalar; XVI-XVII-ásirler). Itimallıqlar teoriyasınıń rawajlanıwına Yakob Bernulli, Muavr, Laplas, Gauss, Puasson, P.L.Chebishev, A.A.Markov, A.M.Lyapunov, A.N.Kolmogorov hám basqa da kóp ilimpazlar úlken úles qostı. Házirgi dáwirde itimallıqlar teoriyası túrli ilim tarawlarında, sonnan ekonomika, biologiya, medicina, awıl xojalıǵı, texnika hám basqa da tarawlarda keńnen qollanılmaqta.