– bazıbir sannıń procenti - bul usı sannıń júzden bir bólegi. Procent $\%$ simvolı menen belgilenedi. Procent túsinigi xojalıq, finans, statistikalıq esaplarda úyrenilip atırǵan muǵdar yamasa hádiyselerdi xarakterlew hám salıstırıw ushın paydalanıladı. Eger $a$ som pul bankke (amanat kassasına) jılına $p\%$ payda ($p$ ápiwayı procent) keltiretuǵın shárt penen qoyılǵan bolsa, onda $t$ jıl ótkennen keyin bul $a$ pul $x=a+\dfrac{pa}{100}\cdot t$ formula menen anıqlanatuǵın $x$ pulǵa aylanadı. Bunda tómendegishe uyǵarıladı: hár jıl ótkende eń basta qoyılǵan puldıń $p\%$ paydası sonday etip alınadı, procentler (payda) kóbeygen pul esabınan emes, al baslanǵısh pul esabınan tólenedi. Eger jıllıq $\%$ (payda) baslanǵısh pulǵa qosıp barılsa, eń basta qoyılǵan $a$ pul (som) $t$ jıldan keyin tómendegi formula menen anıqlanatuǵın $x$ (som) mániske erisedi: $$ x=a\left(1+\frac{p}{100}\right)^t . $$ Bul jaǵdayda procentti (dáramattı) hár bir esaplawda jańa jılda daramat ósken pul esabınan, yaǵnıy basta qoyılǵan pulǵa $p\%$ jıllıq payda qosılǵandaǵı pul esabınan beriledi. Bunday procentler ádettegi (ápiwayı) procentlerden parqlı túrde quramalı procent dep ataladı (dáramat dáramatlardı da esapqa alǵan halda beriledi) hám bul formulanıń ózi quramalı procentler formulası dep ataladı. Latınsha ``$pro centum$'' - ``júzden'' (júz esabınan) degendi ańlatadı.