info@mathlexicon.uz
QR, Nókis qalası, Ch.Abdirov kóshesi 1-úy
KÓRSETKISHLI FUNKCIYA
[eng: exponential function, рус: показательная функция]
73
26.02.2024 12:43
KÓRSETKISHLI FUNKCIYA [en: exponential function, ru: показательная функция]
– $y=a^{x}$ túrindegi funkciya, bunda $a>0$ hám $a\ne 1.$ Eger $a=e$ bolsa, onda kórsetkishli funkciya eksponenta dep ataladı hám $y=e^{x}=exp(x)$ túrinde belgilenedi. Kórsetkishli funkciyanıń anıqlanıw oblastı - pútkil sanlar kósheri $R=(-\infty;\infty),$ al mánisler kópligi $R_{+}=(0;\infty).$ $y=a^x$ kórsetkishli funkciya $Ox$ kósheri menen kesilispeydi, al $Oy$ kósheri menen $(0; 1)$ noqatta kesilisedi. $y=a^x$ kórsetkishli funkciya periodlı bolmaydı, shegaralan-baǵan, bir mánisli, oń, taq ta emes, jup ta emes. Kórsetkishli funkciya $a>1$ bolǵanda $x$ óskende monoton túrde (bir qálipte) ósedi, al $0<a<1$ bolǵanda monoton túrde kemiydi, ekstremumlarǵa iye emes. $y=a^x$ kórsetkishli funkciyanıń grafigi tómendegi súwretlerde kórsetilgen. $y=a^x$ kórsetkishli funkciya $y=\log_{a}x$ logarifmlik funkciyaǵa keri funkciya boladı. Sonlıqtan olardıń grafikleri $y=x$ tuwrısına salıstırǵanda simmetriyalı boladı. $y=a^x$ kórsetkishli funkciya óziniń $(-\infty, \infty)$ anıqlanıw oblastında úzliksiz, sonlıqtan usı aralıqta differenciallanıwshı funkciya: $(e^x)'=e^x$, $(a^x)'=a^x\ln a$.
1-súwret.