info@mathlexicon.uz
QR, Nókis qalası, Ch.Abdirov kóshesi 1-úy
ANÍQLAWÍSH (DETERMINANT)
[eng: determinant, рус: определитель (детерминант)]
44
29.10.2024 22:47
ANÍQLAWÍSH (DETERMINANT) [en: determinant, ru: определитель (детерминант)]
– $n$-tártipli anıqlawısh - bul $$A= \begin{pmatrix} a_{11} & a_{12} & \ldots & a_{1n} \\ a_{21} & a_{22} & \ldots & a_{2n} \\ \ldots & \ldots & \ldots & \ldots \\a_{n1} & a_{n2} & \ldots & a_{nn}\end{pmatrix}$$ kvadrat matricasınıń elementlerinen tómendegi nızamlıq boyınsha dúzilgen $n!$ qosılıwshılardıń algebralıq qosındısı; hár bir qosılıwshı matricanıń hár bir qatarı hám hár bir baǵanasınan tek ǵana bir elementten alınǵan $n$ elementlerdiń kóbeymesinen turadı. Hár bir qosılıwshınıń belgisi $( - 1)^{t}$ boladı. Bunda $t$ kóbeymedegi matricanıń elementleriniń birinshi indeksleri natural tártipte jaylasqanda, ekinshi indekslerdiń dúzetuǵın inversiyalar sanı. $n$-tártipli anıqlawısh tómendegishe belgilenedi: \[\det A = \left| \begin{matrix} a_{11} & a_{12} & \ldots & a_{1n} \\ a_{21} & a_{22} & \ldots & a_{2n} \\ \ldots & \ldots & \ldots & \ldots \\ a_{n1} & a_{n2} & \ldots & a_{nn}\end{matrix} \right|.\] Sonlıqtan, $\det A = \sum( - 1)^{t}a_{1i}a_{2j}\ldots a_{nk}$, bunda qosındı $1, 2, \ldots, n$ sanlarınan dúzilgen barlıq orın almastırıwlar boyınsha alınadı, al $t$ \[\begin{pmatrix} 1 & 2 & \ldots & n \\ i & j & \ldots & k\end{pmatrix}\] ornına qoyıwlardaǵı inversiyalar sanı. Solay etip, barlıq anıqlawıshlar kópligi barlıq kvadrat matricalar kópliginde sanlı funkciyanı dúzedi.